9 Μαρ 2008

Η ελληνική γλώσσα στην έρευνα και τα απαράδεκτα μιας βιβλιοκριτικής.

Πολλές (αν όχι οι περισσότερες) αρχαιολογικές μελέτες και κυρίως διδακτορικές διατριβές ξένων αρχαιολόγων παρουσιάζουν το εξής πρόβλημα: δεν λαμβάνουν υπόψη την ελληνική βιβλιογραφία, ακόμη και όταν τα θέματα με τα οποία ασχολούνται, έχουν κατά κόρον μελετηθεί σε ελληνικές δημοσιεύσεις. Ο λόγος προφανής: δεν γνωρίζουν ελληνικά. Το ότι συχνά οδηγούνται σε λάθος συμπεράσματα, περιέχουν ανακρίβειες ή επαναλαμβάνουν πράγματα ήδη ειπομένα δεν τους ενδιαφέρει και τόσο.
Καταλαβαίνω ως ένα σημείο ότι «τα ελληνικά είναι πολύ δύσκολη γλώσσα για να τη μάθει κανείς» και άλλα τέτοια συναφή που ακούω πολλές φορές από καθηγητές, ερευνητές και φοιτητές. Γι’ αυτό καταλήγουμε στο να δημοσιεύουν επιγραφές άνθρωποι που δεν γνωρίζουν γρι αρχαία ελληνικά…

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεταξύ των ξένων επιστημόνων η τάση να εξοβελιστεί η ελληνική γλώσσα από τις αρχαιολογικές δημοσιεύσεις, συχνά τοποθετώντας την δίπλα στα ρώσικα ή στα σλάβικα (!) και η προσπάθεια στο να δημοσιεύονται οι μελέτες μόνο στις τέσσερις «επίσημες γλώσσες» (sic) της αρχαιολογίας, δηλ. τα αγγλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά και τα ιταλικά.

Διαβάζω λοιπόν στο ολλανδικό Bulletin Αntieke Βeschaving 82, 2007, σελ. 270 - 271 (πιο γνωστό από την συντομογραφία του ως BABesch) τη βιβλιοκριτική του J. M. Hemelrijk στη διδακτορική διατριβή της Κλεοπάτρας Καθάριου [Κλ. Καθάριου, Το εργαστήριο του Ζωγράφου του Μελεάγρου και η εποχή του. Παρατηρήσεις στην αττική κεραμική του πρώτου τετάρτου του 4ου αι. π.Χ. (Θεσσαλονίκη 2002)]. Ο οποίος Hemelrijk από τη μία προσπαθεί (;) να παρουσιάσει τη μελέτη διαβάζοντας μόνο την αγγλική περίληψη (!), χωρίς όμως να μπορεί να διατυπώσει φυσικά κρίση επ’ αυτής (όπως παραδέχεται στο τέλος), από την άλλη να εξαπολύει επίθεση - με προσβλητικό τουλάχιστον τρόπο - στους Έλληνες επιστήμονες και στις ελληνικές δημοσιεύσεις. Μερικά από τα απαράδεκτα: «Nevertheless the book would be very welcome indeed, were it not that it is written in Greek, which, to my mind, is an offence (!) against international scholarship and an insurmountable barrier for almost all readers outside Hellas», “…but she (σσ. η Καθάριου) is a pupil of M. Tiberios (σσ. καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Α.Π.Θ.) who has set the tune and writes himself in Greek”. Και το καλύτερο: “The Greek authorities should, I firmly believe, stop all subsidies for archaeological publications that are meant for the world of Classical Studies and not written in one widely known Western languages… The membership of the EU should by now have eradicated this narrow-minded nationalism of some Greek scholars”…
Ο πρώην καθηγητής λοιπόν τα βάζει με την συγγραφέα που έγραψε το διδακτορικό της στα ελληνικά, τον Τιβέριο που την επίβλεψε και δημοσιεύει ο ίδιος και στα ελληνικά και τελικά προτρέπει το ελληνικό κράτος να μην χρηματοδοτεί αρχαιολογικές μελέτες γραμμένες στα ελληνικά από Έλληνες εθνικιστές ερευνητές που ακόμη δεν κατάλαβαν ότι η χώρα είναι μέλος της Ε.E.

Μάλιστα…

Παρόμοιες απόψεις έχουν ακουστεί και στο παρελθόν, ακόμη και σε διεθνή συνέδρια. Όπως από τον N. Hannestad (τον οποίο επικαλείται ο Hemelrijk), ο οποίος κατατάσσει τα ελληνικά μαζί με τα ρώσικα και τα ισπανικά στις “minor traditional languages” της Αρχαιολογίας και κάνει λόγο για “Balkanization” της Αρχαιολογικής Επιστήμης (N. Hannestad, The Acessibility of Information in Classical Archaeology. Reflections in an Age of Information Technology, Proceedings of the XVth International Congress of Classical Archaeology (Amsterdam 1999) 189 – 194.

Τί άλλο θα ακούσουμε…

Υ.Γ.: Προφανώς οι απόψεις του Hemelrijk δεν αντέχουν σε κριτική. Κι ερωτώ: Πώς ένα peer reviewed περιοδικό επιτρέπει να δημοσιεύεται μια βιβλιοκριτική, η οποία κρίνει μια μελέτη με βάση μόνο την περίληψή της, πράγμα ενάντια σε κάθε επιστημονική δεοντολογία; Και τελικά εξυπηρετεί μόνο την εκτόξευση προσωπικών επιθέσεων και την εξωτερίκευση κόμπλεξ;